Mariënburg is een voormalige suikerrietplantage, -fabriek en kampong, gelegen in het Surinaamse district Commewijne.

Mariënburg is in 1745 als suikerplantage gesticht door Maria de la Jaille. Na diverse malen van eigenaar te zijn verwisseld, werd de plantage in de 19e eeuw een koffieplantage. In 1882 werd de plantage, die destijds verlaten was, gekocht door de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM). De NHM wilde hier een centrale suikerfabriek vestigen die het suikerriet van de omliggende plantages moest verwerken. Voor de aanvoer van het suikerriet werd een twaalf kilometer lange spoorweg aangelegd, de eerste spoorverbinding in Suriname. Op 23 oktober 1882 werd de suikerfabriek geopend.

Opstand

Een van de plantages haakte af, en voor de overige was de productie niet lonend. Om de enorme suikerfabriek draaiende te houden kocht de NHM de plantages op. Ook op Mariënburg zelf werd nu suikerriet geplant. De NHM haalde Javaanse contractarbeiders uit toenmalig Nederlands-Indië. De eerste Javanen arriveerden op 9 augustus 1890 in Paramaribo en werden vandaar naar Mariënburg gebracht. Ook hindoestanen uit Brits-Indië werkten op Mariënburg. Op 2 juli 1902 brak onder hen een staking uit omdat de NHM erg lage lonen betaalde. Directeur James Mavor werd op 29 juli door de arbeiders achtervolgd en omgebracht. Dezelfde dag arriveerde een detachement van het Koloniale Leger op Mariënburg. Op 30 juli werden arrestaties verricht, waarna woedende arbeiders optrokken naar het kantoor. Toen vervolgens op de muitende arbeiders het vuur werd geopend vielen er 17 doden en 39 gewonden. Van de gewonden bezweken er later nog zeven. Ter herinnering aan de opstand werd door vicepresident Ramdien Sardjoe op zondag 30 juli 2006 op Mariënburg een monument onthuld, op initiatief van de Stichting Gevallen Helden 1902.

Gesloten

De suikerfabriek produceerde naast rietsuiker ook rum en beschikte vanaf 1957 over een raffinaderij waarmee kristalsuiker kon worden geproduceerd. In 1964 werd de fabriek verkocht aan de N.V. Rubber Cultuur Maatschappij Amsterdam. Mariënburg leverde onder andere melasse aan Suriname Alcoholic Beverages (SAB) dat hieruit Mariënburg Rum produceerde.

De fabriek is in 1986 gesloten. Het fabrieksterrein en de fabriekshallen zijn nu een trekpleister voor toeristen, ondanks de vervallen staat waarin het geheel zich bevindt. Tot de sluiting was Mariënburg een overheidsbedrijf en wettelijk zijn de ex-arbeiders nooit ontslagen. Zij leven onder armoedige omstandigheden in de krotten van de voormalige arbeiderswoningen.(Bron: Wikipedia)